WARSZAWIACY - POWSTAŃCY - WROCŁAWIANIE
Mural pamięci z okazji 80. rocznicy Powstania Warszawskiego
WARSZAWIACY POWSTAŃCY WROCŁAWIANIE
2024
Idea inicjatywy
Bohaterowie sierpnia '44
Inicjatywa
Realizacja
Cel
Inicjatywa
Wrocławska Fundacja Pokolenia Kolumbów jest współorganizatorem kampanii BohaterON-włącz historię, ogólnopolskiej akcji o tematyce historycznej mającej na celu upamiętnienie i uhonorowanie uczestników Powstania Warszawskiego oraz promocję historii Polski XX wieku oraz akcji Dumni z Powstańców.
Z okazji 80. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego, którą obchodzić będziemy 1 sierpnia 2024 roku wzbogaciliśmy przestrzeń Wrocławia w ważne treści historyczno-kulturowe i walory estetyczne.
Dziś we Wrocławiu żyje jeszcze ośmiu uczestników Powstania Warszawskiego – żołnierze Armii Krajowej i harcerze Szarych Szeregów, sanitariuszki, łączniczki i łącznicy, strzelcy, kolporterzy prasy oraz listonosze – których sportretowaliśmy na podstawie wykonanych wcześniej zdjęć.
Podjęcie przez nas inicjatywy jest odpowiedzią na starania wrocławskiego środowiska kombatanckiego o stworzenie takiego miejsca we Wrocławiu. Mając na uwadze wieloletnią znajomość i przyjaźń z Powstańcami i ich rodzinami mieszkającymi we Wrocławiu oraz zgodnie z profilem działalności statutowej Fundacji czuliśmy się w obowiązku przejąć to zadanie i zabiegać o jego realizację.
Realizacja
Pomysłodawca i inwestor: Fundacja Pokolenia Kolumbów
Dofinansowanie: Biuro „Niepodległa” w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”.
Autorka projektu: Dorota Piechocińska
Wykonanie muralu: Antoni Wajda, Arkadiusz Olak, Grzegorz Dziera
Miejsce realizacji: ściana kamienicy przy ul. Komuny Paryskiej 3 we Wrocławiu
Planowany termin ekspozycji: 20.05.2024 – 20.05.2029
Szczególne podziękowania dla członków Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. Komuny Paryskiej 3, którzy przychylili się do naszej inicjatywy.
Cel
Naszym celem jest pokazanie bohaterów sierpnia ’44, których powojenne losy i drogi życiowe zaprowadziły z Warszawy do Wrocławia na okazjonalnym muralu trwale wpisującym ich w krajobraz ukochanego miasta.
Artystyczny mural wielkoformatowy o tematyce powstańczej we Wrocławiu ma inspirować i skłaniać do refleksji przechodniów oraz turystów, a dla mieszkańców – żyjących Powstańców Warszawskich być dowodem naszej pamięci i wdzięczności za ich postawy w czasie wojny.
Chcielibyśmy, aby stworzone dzieło było jak najdłużej ogólnodostępne w stale otwartej i najliczniej odwiedzanej galerii, jaką jest miasto.
Relacja Wideo
Zapraszamy do obejrzenia materiału filmowego pokazującego jak powstawał mural pamięci „WARSZAWIACY – POWSTAŃCY – WROCŁAWIANIE”. Malowidło zajmuje powierzchnię 200 m2 i przedstawia sylwetki żyjących we Wrocławiu Powstańców Warszawskich.
Odsłonięcie muralu: 20 maja 2024, godz. 12:00, ul. Komuny Paryskiej 3, Wrocław, podwórko od ul. Hercena.
Realizacja wideo: IKONA
Odtwórz wideo
Previous
Next
Sylwetki powstańców
Projekt muralu przedstawia sylwetki Powstańców Warszawskich żyjących we Wrocławiu.
interakcja
Barbara Sowa, ps. „Basia"
Łączniczka, sanitariuszka
Barbara Sowa z domu Gettel ps. „Basia” to najstarsza żyjąca na świecie Powstańczyni Warszawska, równolatka niepodległej. Urodziła się 23 czerwca 1918 roku w Warszawie. W czasie Powstania Warszawskiego miała 26 lat i była sanitariuszką IV Obwodu „Grzymała” (Ochota) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej. Po powstaniu trafiła do szpitala polowego w Łuszczewie, gdzie opiekowała się rannym powstańcem-partyzantem Bernardem Sowę, który został jej mężem. W 1945 roku zamieszkali we Wrocławiu. Do urodzenia dzieci Pani Barbara pracowała w Pafawagu, a od 1953 roku w Zakładach Energetycznych we Wrocławiu. Do dziś mieszka na wrocławskich Krzykach.
interakcja
Jerzy Tarnawski, ps. „Gawron"
Kapral podchorąży
Jerzy Tarnawski ps. „Gawron” urodził się 15 lutego 1926 roku w Warszawie. Walczył w powstaniu w batalionie Ruczaj. Już pierwszego dnia powstania 1 sierpnia 1944 roku został ciężko ranny (przestrzał płuca) i trafił do szpitala. 15 sierpnia dowódca plutonu „Bicz” awansował go do stopnia kaprala podchorążego. Po wojnie, w wyniku represji, kiedy jego rodzinę wyrzucono z Warszawy, trafił do Wrocławia. Pan Jerzy we Wrocławiu skończył architekturę i poznał żonę Annę, z którą stworzył duet projektowy, działający wspólnie przez ponad pół wieku. Państwo Tarnawscy wywarli duży wpływ na wygląd współczesnego Wrocławia: najpierw pracowali przy odbudowywaniu miasta i projektowali nowe domy w miejscach zniszczonych przez wojnę, później projektowali obiekty, z których kilka – to dziś lokalne ikony. Do dziś mieszka na wrocławskich Krzykach.
interakcja
Maria Urbaniec - Downarowicz, ps. „Myszka"
Sanitariuszka, pielęgniarka
Maria Urbaniec-Downarowicz ps. „Myszka” urodziła się 7 października 1927 roku w Łucku, w 1936 roku zamieszkała z rodziną w Warszawie. Zaczęła działać w konspiracji, gdy skończyła 16 lat. W trakcie wojny straciła rodziców. W czasie Powstania Warszawskiego była 17-letnią łączniczką słynnego batalionu „Zośka” z 1. kompanii „Maciek”. Po wojnie krótko mieszkała w Bytomiu, tam zdawała maturę i poznała męża. Potem on dostał przydział pracy do Wrocławia i od 1950 roku tam zamieszkali i założyli rodzinę. Od 1949 do 1956 roku pracowała w księgowości w Orbisie we Wrocławiu, a potem w Przedsiębiorstwie Produkcji Nakładczej. W 1989 Maria Urbaniec-Downarowicz była w organie założycielskim Stowarzyszenia Żołnierzy AK Okręg Dolnośląski. Mieszkała przez wiele lat na Krzykach, a od kilku lat mieszka w Galowicach koło Wrocławia.
interakcja
Teresa Moździerz, ps. „Sokół"
Sanitariuszka, pielęgniarka
Teresa Moździerz z d. Pawłowska ps. „Sokół” urodziła się 14 października 1928 roku w Warszawie. Jako gimnazjalistka została harcerką Szarych Szeregów, a w czasie Powstania Warszawskiego była 16-letnią sanitariuszką i pielęgniarką w oddziale „Bakcyl” (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej) w Szpitalu Powstańczym nr 1. Po wojnie wraz z rodzicami przeprowadziła się do Wrocławia. Tu skończyła liceum i zdała egzamin maturalny. Po studiach psychologicznych na Uniwersytecie Wrocławskim oddała się pracy w placówkach oświatowych jako: wychowawczyni w przedszkolu, wizytatorka przedszkoli Kuratorium Wrocławskiego, nauczycielka matematyki, psycholog w poradni. Dziś mieszka na wrocławskim Gądowie i w Gajkowie k. Wrocławia.
interakcja
Barbara Majewska-Krzysik, ps. „Ewa"
Strzelec, łączniczka
Barbara Majewska-Krzysik ps. „Ewa” urodziła się 18 kwietnia 1928 roku w Warszawie. Jako 15-latka wstąpiła do konspiracji, a w czasie powstania pełniła funkcję łączniczki w Obwodzie II „Żywiciel”. Po wojnie trafiła z rodzicami do Wrocławia, gdzie ukończyła liceum oraz studia medyczne. Przez ponad 40 lat pracowała w przychodniach i szpitalu jako lekarz-internista, a potem na emeryturze jeszcze w szkole. Zawsze starała się wszystkim pomóc w miarę swoich możliwości. Była w pełni oddana swojej pracy i lubiła ją. Z wielkim zaangażowaniem pomagała pacjentom, również w czasie epidemii ospy w 1963 roku. Dwie prace łączyła z samodzielnym wychowywaniem córki. Do dziś mieszka we Wrocławiu na Starym Mieście.
interakcja
Andrzej Jakubowski, ps. „Kim"
Łącznik
Andrzej Jakubowski ps. „Kim” urodził się 16 sierpnia 1928 roku w Bydgoszczy. Już jako 9-latek należał do drużyny zuchowej. Po wybuchu wojny w 1939 roku rodzice wywieźli go i jego siostrę pod Włocławek, a potem ojciec ściągnął ich do Warszawy. Tam w 1942 roku wstąpił do konspiracji. Do Powstania Warszawskiego dołączył 17 sierpnia, dzień po swoich 16. urodzinach. Był łącznikiem – listonoszem Harcerskiej Poczty Polowej. Do jego obowiązków należało przekazywanie poczty, listów oraz meldunków. We Wrocławiu znalazł się po maturze w 1945 roku za sprawą dziewczyny – swojej przyszłej żony. Skończył studia na Politechnice Wrocławskie, potem pracował i mieszkał przez cały czas we Wrocławiu aż do śmierci. Pan Andrzej zmarł 5 września 2023 roku w trakcie trwania prac nad projektem.
interakcja
Stanisław Wołczaski, ps. „Kazimierz"
Łącznik
Stanisław Wołczaski ps. „Kazimierz” urodził się 13 maja 1930 roku w Brześciu. W momencie wybuchu Powstania Warszawskiego miał zaledwie 14 lat. Zajmował się kolportowaniem podziemnej prasy, rozlepianiem plakatów. Do ostatnich dni Powstania roznosił gazety cywilom i walczącym żołnierzom. Po wojnie trafił do Wrocławia, gdzie zdał w 1950 roku maturę. Studiował w Warszawie, ale względy rodzinne sprawiły, że znów wrócił do Wrocławia. To tu pracował, a potem współtworzył duże środowisko Powstańców Warszawskich, był prezesem okręgu dolnośląskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Do tej pory jest niestrudzonym edukatorem – w ciągu 23 lat przeprowadził lekcje na temat Powstania w ok. 180 szkołach na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie. Do dziś mieszka we Wrocławiu na Sępolnie.
interakcja
Włodzimierz Ruśkiewicz, ps. „Ryś"
Łącznik
Włodzimierz Ruśkiewicz ps. ”Ryś” urodził się 18 grudnia 1930 roku w Warszawie. Od 1942 roku był harcerzem Szarych Szeregów, a w czasie Powstania Warszawskiego jako 14-letni chłopiec roznosił pocztę jako łącznik Harcerskiej Poczty Polowej. Po wojnie trafił do Wrocławia i pracował jako konstruktor w biurze konstrukcyjnym przemysłu maszynowego leśnictwa. Jego pasją od 1965 roku było latanie – zrobił kurs szybowcowy i od tamtej pory za sterem szybowca spędził ponad 40 lat swojego życia – łącznie 2500 godzin w powietrzu. Od kilkudziesięciu lat mieszka na Starym Mieście we Wrocławiu.
interakcja
Barbara Sowa
ps. "Basia"
Łączniczka, sanitariuszka
Barbara Sowa z domu Gettel ps. „Basia” to najstarsza żyjąca na świecie Powstańczyni Warszawska, równolatka niepodległej. Urodziła się 23 czerwca 1918 roku w Warszawie. W czasie Powstania Warszawskiego miała 26 lat i była sanitariuszką IV Obwodu „Grzymała” (Ochota) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej. Po powstaniu trafiła do szpitala polowego w Łuszczewie, gdzie opiekowała się rannym powstańcem-partyzantem Bernardem Sowę, który został jej mężem. W 1945 roku zamieszkali we Wrocławiu. Do urodzenia dzieci Pani Barbara pracowała w Pafawagu, a od 1953 roku w Zakładach Energetycznych we Wrocławiu. Do dziś mieszka na wrocławskich Krzykach.
interakcja
Jerzy Tarnawski
ps. "Gawron"
Kapral podchorąży
Jerzy Tarnawski ps. „Gawron” urodził się 15 lutego 1926 roku w Warszawie. Walczył w powstaniu w batalionie Ruczaj. Już pierwszego dnia powstania 1 sierpnia 1944 roku został ciężko ranny (przestrzał płuca) i trafił do szpitala. 15 sierpnia dowódca plutonu „Bicz” awansował go do stopnia kaprala podchorążego. Po wojnie, w wyniku represji, kiedy jego rodzinę wyrzucono z Warszawy, trafił do Wrocławia. Pan Jerzy we Wrocławiu skończył architekturę i poznał żonę Annę, z którą stworzył duet projektowy, działający wspólnie przez ponad pół wieku. Państwo Tarnawscy wywarli duży wpływ na wygląd współczesnego Wrocławia: najpierw pracowali przy odbudowywaniu miasta i projektowali nowe domy w miejscach zniszczonych przez wojnę, później projektowali obiekty, z których kilka – to dziś lokalne ikony. Do dziś mieszka na wrocławskich Krzykach.
interakcja
Maria Urbaniec - Downarowicz
ps. "Myszka"
Sanitariuszka, pielęgniarka
Maria Urbaniec-Downarowicz ps. „Myszka” urodziła się 7 października 1927 roku w Łucku, w 1936 roku zamieszkała z rodziną w Warszawie. Zaczęła działać w konspiracji, gdy skończyła 16 lat. W trakcie wojny straciła rodziców. W czasie Powstania Warszawskiego była 17-letnią łączniczką słynnego batalionu „Zośka” z 1. kompanii „Maciek”. Po wojnie krótko mieszkała w Bytomiu, tam zdawała maturę i poznała męża. Potem on dostał przydział pracy do Wrocławia i od 1950 roku tam zamieszkali i założyli rodzinę. Od 1949 do 1956 roku pracowała w księgowości w Orbisie we Wrocławiu, a potem w Przedsiębiorstwie Produkcji Nakładczej. W 1989 Maria Urbaniec-Downarowicz była w organie założycielskim Stowarzyszenia Żołnierzy AK Okręg Dolnośląski. Mieszkała przez wiele lat na Krzykach, a od kilku lat mieszka w Galowicach koło Wrocławia.
interakcja
Teresa Moździerz
ps. "Sokół"
Sanitariuszka, pielęgniarka
Teresa Moździerz z d. Pawłowska ps. „Sokół” urodziła się 14 października 1928 roku w Warszawie. Jako gimnazjalistka została harcerką Szarych Szeregów, a w czasie Powstania Warszawskiego była 16-letnią sanitariuszką i pielęgniarką w oddziale „Bakcyl” (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej) w Szpitalu Powstańczym nr 1. Po wojnie wraz z rodzicami przeprowadziła się do Wrocławia. Tu skończyła liceum i zdała egzamin maturalny. Po studiach psychologicznych na Uniwersytecie Wrocławskim oddała się pracy w placówkach oświatowych jako: wychowawczyni w przedszkolu, wizytatorka przedszkoli Kuratorium Wrocławskiego, nauczycielka matematyki, psycholog w poradni. Dziś mieszka na wrocławskim Gądowie i w Gajkowie k. Wrocławia.
interakcja
Barbara Majewska-Krzysik
ps. "Ewa"
Strzelec, łączniczka
Barbara Majewska-Krzysik ps. „Ewa” urodziła się 18 kwietnia 1928 roku w Warszawie. Jako 15-latka wstąpiła do konspiracji, a w czasie powstania pełniła funkcję łączniczki w Obwodzie II „Żywiciel”. Po wojnie trafiła z rodzicami do Wrocławia, gdzie ukończyła liceum oraz studia medyczne. Przez ponad 40 lat pracowała w przychodniach i szpitalu jako lekarz-internista, a potem na emeryturze jeszcze w szkole. Zawsze starała się wszystkim pomóc w miarę swoich możliwości. Była w pełni oddana swojej pracy i lubiła ją. Z wielkim zaangażowaniem pomagała pacjentom, również w czasie epidemii ospy w 1963 roku. Dwie prace łączyła z samodzielnym wychowywaniem córki. Do dziś mieszka we Wrocławiu na Starym Mieście.
interakcja
Andrzej Jakubowski
ps. "Kim"
Łącznik
Andrzej Jakubowski ps. „Kim” urodził się 16 sierpnia 1928 roku w Bydgoszczy. Już jako 9-latek należał do drużyny zuchowej. Po wybuchu wojny w 1939 roku rodzice wywieźli go i jego siostrę pod Włocławek, a potem ojciec ściągnął ich do Warszawy. Tam w 1942 roku wstąpił do konspiracji. Do Powstania Warszawskiego dołączył 17 sierpnia, dzień po swoich 16. urodzinach. Był łącznikiem – listonoszem Harcerskiej Poczty Polowej. Do jego obowiązków należało przekazywanie poczty, listów oraz meldunków. We Wrocławiu znalazł się po maturze w 1945 roku za sprawą dziewczyny – swojej przyszłej żony. Skończył studia na Politechnice Wrocławskie, potem pracował i mieszkał przez cały czas we Wrocławiu aż do śmierci. Pan Andrzej zmarł 5 września 2023 roku w trakcie trwania prac nad projektem.
interakcja
Stanisław Wołczaski
ps. "Kazimierz"
Łącznik
Stanisław Wołczaski ps. „Kazimierz” urodził się 13 maja 1930 roku w Brześciu. W momencie wybuchu Powstania Warszawskiego miał zaledwie 14 lat. Zajmował się kolportowaniem podziemnej prasy, rozlepianiem plakatów. Do ostatnich dni Powstania roznosił gazety cywilom i walczącym żołnierzom. Po wojnie trafił do Wrocławia, gdzie zdał w 1950 roku maturę. Studiował w Warszawie, ale względy rodzinne sprawiły, że znów wrócił do Wrocławia. To tu pracował, a potem współtworzył duże środowisko Powstańców Warszawskich, był prezesem okręgu dolnośląskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Do tej pory jest niestrudzonym edukatorem – w ciągu 23 lat przeprowadził lekcje na temat Powstania w ok. 180 szkołach na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie. Do dziś mieszka we Wrocławiu na Sępolnie.
interakcja
Włodzimierz Ruśkiewicz
ps. "Ryś"
Łącznik
Włodzimierz Ruśkiewicz ps. ”Ryś” urodził się 18 grudnia 1930 roku w Warszawie. Od 1942 roku był harcerzem Szarych Szeregów, a w czasie Powstania Warszawskiego jako 14-letni chłopiec roznosił pocztę jako łącznik Harcerskiej Poczty Polowej. Po wojnie trafił do Wrocławia i pracował jako konstruktor w biurze konstrukcyjnym przemysłu maszynowego leśnictwa. Jego pasją od 1965 roku było latanie – zrobił kurs szybowcowy i od tamtej pory za sterem szybowca spędził ponad 40 lat swojego życia – łącznie 2500 godzin w powietrzu. Od kilkudziesięciu lat mieszka na Starym Mieście we Wrocławiu.
pielęgnowanie pięknej, ale też trudnej historii Polski jest naszą wspólną misją i powinnością
Ceremonia Otwarcia
Odkrycie muralu miało miejsce dnia 20.05.2024 roku. Poniższe zdjęcia prezentują ceremonię otwarcia muralu.
